Credit bài viết: Hồ Gia Luân trong Cộng đồng chơi kiểng lá có chất - Foliage plants collectors Vietnam. Credit hình ảnh: Ghi chú trong từng ảnh.
Nay nhân dịp một trong những cây Mons mình nuôi từ cái lá trái tim đã bắt đầu ra lỗ, nên mình xin bàn một chút về lỗ nha. Thật ra cũng vì quá mê cây ra nhiều lỗ mà mình tìm hiểu lí do hình thành lỗ trên lá để tạo môi trường phù hợp cho mấy ẻm, dưới đây chủ yếu là thông tin mình sưu tầm rồi dịch lại nên có gì sai mọi người đóng góp giúp.

𝐏𝐞𝐫𝐟𝐨𝐫𝐚𝐭𝐞 𝐥𝐞𝐚𝐟 ( n) : “lá lỗ”
Như anh em biết thì lá lỗ xuất hiện trên nhiều loài thực vật, đặc biệt là Monstera. Kích thước, hình dạng và số lượng lỗ trên mỗi lá có thể khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào loài và thậm chí có thể khác nhau rất nhiều trong một loài nhất định. Đây là một trong những lí do riêng Monstera deliciosa thôi đã hình thành rất nhiều form dáng tên gọi khác nhau. Những lỗ trên lá xuất hiện là do các phần của lá ngừng phát triển tế bào hoặc do chết trong giai đoạn đầu của quá trình phát triển của lá. Những biến dạng được tạo ra sớm nhất trong quá trình phát triển của lá là những vết xẻ trong khi những biến dạng phát triển sau trông giống như những cái lỗ.
Giả thuyết về những cái lỗ
Về lí do trong quá trình tiến hóa, Monstera xuất hiện lỗ trên lá thì đã có rất nhiều nguyên nhân được đưa ra nhưng chỉ dừng lại ở mức độ giả thuyết:
1. Một số người cho rằng Monsteras tạo ra các lỗ trên lá của chúng để chống lại gió mạnh của bão. Họ cho rằng lỗ giúp gió đi qua lá dễ dàng hơn, ngăn cho gió bão làm rách lá. Tuy nhiên một số loài cây nhiệt đới vẫn chống chọi được với điều kiện gió bão mà không nhất thiết phải thay đổi theo hướng xuất hiện lỗ.
2. Giả thuyết khác thì cho rằng lá có các lỗ để cho phép nước tiếp xúc với rễ của chúng tốt hơn. Lí do này ban đầu với cá nhân mình thì có vẻ hợp lí vì nó giúp mình rất nhiều trong việc tưới cây trên cao xuống. Tuy nhiên, thực tế trong tự nhiên, khi Monstera phát triển thì chúng leo và biểu sinh trên thân cây khác nên không còn tiếp xúc nhiều với đất. Lúc này rễ khí đóng vai trò phù hợp hơn là hình thành các lỗ trên mặt lá.
3. Giả thuyết nhận được nhiều sự ủng hộ nhất là của một nhà khoa học người Mỹ, nghiên cứu mới cho thấy những chiếc lá có hình dạng này giúp thích nghi với ánh sáng yếu. Theo nhà sinh vật học Christopher Muir của Đại học Indiana ở Bloomington, những lỗ thủng trên lá là do điều kiện sống của cây trong môi trường tự nhiên. Hầu hết thời gian, nó bị che khuất khỏi ánh sáng mặt trời bởi những tán cây rậm rạp – và quá trình quang hợp phải được thực hiện nhờ vào những tia nắng chói chang, chỉ thỉnh thoảng chiếu trên lá. Những tia sáng này xuyên qua tán lá cây khi có gió mạnh, nên không thể đoán trước được chúng sẽ chiếu xuống tới đâu. Thông qua các phép tính toán học, Christopher Moore đã chứng minh rằng những chiếc lá có xẻ lỗ sẽ có cơ hội bắt được một tia sáng ngẫu nhiên tốt hơn những chiếc lá nguyên có cùng diện tích bề mặt. Từ đó, Monstera giữ được nhiều lá cũ bên dưới trong khi vẫn phát triển kích thước lá mới phía trên để tối đa diện tích đón ánh sáng.

Moore cũng giải thích lý do tại sao lá trên cây non thì không có lỗ. Theo tuổi tác, những cây Mons lâu năm sẽ leo cao hơn dọc theo các thân cây, nơi tia nắng mặt trời xuyên qua lá thường xuyên hơn. Ở các tầng thấp hơn, nơi những cây trẻ hơn sinh sống, các tia ngẫu nhiên vẫn hầu như không chạm tới, vì vậy việc sở hữu các lỗ ở đây thực tế vô dụng. Christopher Moore tuyên bố rằng giả thuyết của ông có thể được kiểm tra bằng cách đặt các cảm biến theo hình dạng của một chiếc lá nguyên và một chiếc lá có lỗ để xác định xem cái nào trong số chúng bắt sáng thường xuyên hơn
Kết
Anh em chơi Mons chắc 99% vì mê cái sự quái vật lỗ xẻ um sùm cũng nó, mình cũng rất ấn tượng vì trên đời lại tồn tại cái lá dị biệt như Monstera. Sau khi tìm hiểu mình kết lại là ánh sáng đóng một vai trò trong việc hình thành lỗ. Thực tế mình từng trồng Mons trong điều kiện thiếu sáng và làm cho cái cây từ 1 cây lá lỗ xẻ um sùm phải “tiến hóa ngược” thành cây thiếu nhi trái tim. Khi mình đem ra nơi ánh sáng xuyên suốt cả ngày thì lá bắt đầu ngày càng dày hơn, xẻ và lỗ xuất hiện đều đặn và nhiều lên theo thời gian. Đó là cảm nhận cá nhân của mình về lỗ trên lá Mons, lần đầu viết bài mình biết sẽ thiếu sót rất nhiều nên mong được sự góp ý của mọi người để có thêm nhiều kiến thức hơn.